«دست راست» بچه‌های دانشگاه خیام
یکی از طرح‌های رونمایی‌شده در نمایشگاه پژوهش و فناوری «دست مصنوعی» ساخته‌شده توسط سه دانشجوی سه ورودی متفاوت مکانیک دانشگاه خیام بود.
سال‌هاست که دانشمندان در کار ساخت و طراحی نمونه‌های مختلفی از دست مصنوعی در سراسر جهان هستند و هر سال نمونه‌های متفاوتی از دست‌های ساخته‌شده را راهی بازار می‌کنند. همگام با جهانیان، پژوهشگران ما نیز نمونه‌های مختلفی از دست مصنوعی ساخته‌اند.
یکی از طرح‌های رونمایی‌شده در نمایشگاه پژوهش و فناوری سال ۹۵، «دست مصنوعی» ساخته‌شده توسط سه دانشجوی سه ورودی متفاوت مکانیک دانشگاه خیام بود.
حمید حیدری‌زاد، محسن غنایی و آتنا کاخکی به‌ترتیب دانشجویان ورودی ۹۱، ۹۲ و ۹۳ مکانیک دانشگاه خیام هستند که با همکاری یکدیگر، دستی ساخته‌اند که توانایی جابهجایی و حمل اجسام مختلف را دارد. این دست توسط نرم‌افزاری نصب‌شده روی موبایل کنترل می‌شود.
رونمایی در نمایشگاه
درجه آزادی، تعداد پین‌ها، مفاصل و موتور‌های به‌کار‌رفته در این دست مصنوعی، آن را تبدیل به یکی از نمونه‌های برتر ارائه‌شده در نمایشگاه پژوهش و فناوری امسال مشهد کرد؛ تا‌جایی‌که توسط استاندار نیز رونمایی شد. با‌این‌حال هنوز در نمونه نمایشگاهی ارائه‌شده خلاقیت‌ها و نوآوری‌های لازم برای ثبت اثر اجرا نشده است.
حیدری‌زاد در‌این‌باره می‌گوید: با‌توجه‌به اینکه فرصت ما برای ساخت این دست محدود بود، نمی‌توانستیم در این زمان اندک کار را به ثبت برسانیم؛ به همین دلیل تصمیم گرفتیم دست مصنوعی را بدون خلاقیت‌های منحصر‌به‌فردی که در ذهن داریم، به نمایشگاه ارائه کنیم.
وی افزود: با‌این‌حال کیفیت دست مصنوعی ارائه‌شده دانشگاه خیام از بسیاری از دانشگاه‌های دیگر بهتر بود و برای رونمایی توسط استاندار انتخاب شد.
درباره «دست مصنوعی» دانشگاه خیام
دست انسان بر‌اساس انقباض عضلات و عملکرد متقابل آن‌ها حرکت می‌کند. دست رباتیک ساخته‌شده توسط دانشجویان دانشگاه خیام نیز از این سیستم حرکتی الهام گرفته است؛ بنابراین یکی از شبیه‌ترین مکانیزم‌ها به دست انسان است. این دست، تمام درجات آزادی لازم را در‌اختیار مهندسان قرار داده که امکان گرفتن هر شیئی را فراهم می‌کند.
در این سیستم، تاندون‌ها و عضلات با استفاده از سیم‌هایی شبیه‌سازی می‌شوند که به کمک موتور‌ها طول آن‌ها تغییر کرده و باعث حرکت دست و انگشتان می‌شود. با تغییر جهت دوران موتور‌ها انگشتان به مکان اولیه باز‌می‌گردند. استفاده از شش‌موتور مجزا برای پنج‌انگشت و مچ دست، امکان حرکت‌های متفاوت را برای دست طراحی‌شده ایجاد کرده است.
از ویژگی‌های بارز این طرح می‌توان به انعطاف‌پذیری آن برای تغییر طرح بر‌اساس مواد و تجهیزات اولیه در‌دسترس اشاره کرد. ساخت این دست بــا چاپ قطعـــات توسط چاپگر سه‌بعدی انجام شده و کیفیت سطح و استحکام قطعات بستگی به مواد و دقت دستگاه‌های چاپ دارد.
چه «گریپری» بهتر از دست انسان!
سالانه در کشور، مسابقات بین‌المللی رباتیک ویژه ربات‌های خانگی، ربات‌هایی که داخل خانه کار‌های روزمره را انجام می‌دهند، برگزار می‌شود. در این ربات‌ها از «گریپر»هایی برای جابهجایی اجسام استفاده می‌شود.
حمید حیدری‌زاد، محسن غنایی و آتنا کاخکی نیز در پی شرکت در این مسابقات تصمیم به ساخت گریپر گرفتند، اما آن‌ها در‌نهایت به این نتیجه رسیدند «هیچ گریپری بهتر از دست انسان نیست»؛ بنابراین هدف خود را به ساخت دست مصنوعی متمرکز کرده و در‌نهایت ظرف سه‌هفته تلاش مداوم، با هزینه‌ای قریب به ۳میلیون‌تومان دست مصنوعی را ساختند.
استفاده از چاپگر سه‌بعدی
حیدری‌زاد می‌گوید: قطعات لازم برای ساخت این دست را می‌توان سفارش داد، اما چنین کاری برای یک نمونه آزمایشگاهی صرف نمی‌کند و هزینه‌ها را افزایش می‌دهد؛ به همین دلیل تصمیم گرفتیم از چاپگر‌های سه‌بعدی کمک بگیریم.
هرچند استفاده از چاپگر‌ها مزیت‌های زیادی دارد و می‌توان با ارتقای کیفیت مواد اولیه، سطح محصول نهایی را نیز بالا برد، اگر قرار باشد کار به تولید انبوه برسد، تولید قطعات راه مناسب‌تری است.
در نمایشگاه، مسئولان بهزیستی نیز به ما مراجعه کردند و صحبت‌هایی برای تولید محصول ویژه معلولان انجام شد، اما برای نهایی‌شدن کار باید جلسات بیشتری، برگزار و استاندارد‌های مد‌نظر بهزیستی را دریافت کرد.
خاطره خرید مانکن
برای ارائه دست مصنوعی در نمایشگاه، گزینه‌های مختلفی، چون استند، پایه بوم و... پیش روی این دانشجویان نخبه بود، اما آن‌ها در‌نهایت استفاده از «مانکن» را برگزیدند. حیدری‌زاد می‌گوید: ما در‌نهایت تصمیم به استفاده از مانکن گرفتیم تا بهتر تداعی‌گر انسان باشد.
اما تهیه مانکن برای این دانشجویان، خود داستانی داشت که در توضیحش می‌گویند: اولین‌باری بود که می‌خواستیم مانکن بخریم؛ با پرس‌وجو راهی پاساژ مانکن‌فروش‌ها در بازار هفده‌شهریور شدیم.
قیمت‌ها و آپشن‌های مختلف مانکن‌ها برایمان جالب بود. یعنی برای خودش دنیایی داشت. در‌نهایت هم هرکس می‌فهمید ما می‌خواهیم دست مانکن را قطع کنیم و دست مصنوعی روی آن سوار کنیم، عصبانی می‌شد و کلی ما را دعوا می‌کرد که چرا می‌خواهید چنن بلایی سر مانکن بیاورید!
گرفتن خودکار و چالش استاندار
طبق ادعای سازندگان، این مانکن قابلیت حمل و جابهجایی بسیاری از اشیا را دارد. بر همین اساس وقتی استاندار برای رونمایی از طرح می‌آید، می‌پرسد: آیا خودکار را هم می‌تواند دست بگیرد؟ غنایی می‌گوید: گرفتن خودکار کار سختی است، چنان‌که بچه هم بار اول نمی‌تواند خودکار را درست بگیرد.
زیرا تنها دو انگشت درگیر می‌شود و فشار زیادی لازم است. این پرسش چالش سختی برای ما بود. خودمان هم برای اولین بار بود که می‌خواستیم این را امتحان کنیم. خودکار را دستش دادیم و خدا را شکر گرفت.
اسم «فردوسی» همه بودجه‌ها را می‌خورد
توجه ویژه سازمان‌های دولتی به دانشگاه فردوسی و گسیل بخش اعظمی از بودجه‌های پژوهشی به دانشجویان این دانشگاه، موجب گلایه سایر دانشجویان مشهدی شده است.
آتنا کاخکی می‌گوید: متأسفانه همه بودجه‌ها و امتیازات پژوهشی معطوف‌به دانشگاه فردوسی می‌شود و سازمان‌های دولتی اصلا سراغ ما نمی‌آیند. وقتی موسسات دیگر هم دانشجو دارند و هزینه می‌کنند، چرا باید همه امتیازات فقط به دانشجویان فردوسی برسد؟
حیدری‌زاد ادامه می‌دهد: من هم یک دانشجوی ایرانی هستم و توقع دارم از من هم حمایت دولتی شود. اسم دانشگاه فردوسی، بزرگ است و همه امکانات را به‌تن‌هایی جذب می‌کند؛ در‌صورتی‌که شاید دانشجویان سایر دانشگاه‌ها هم استعداد‌های خوبی داشته باشند؛ مثلا همین دستی را که ما ساختیم، با دست مصنوعی ساخته‌شده توسط دانشجویان دانشگاه فردوسی مقایسه کنید.
فیلترینگِ موضوعی بهتر از کلی!
محدودیت دسترسی به منابع خارجی، یکی دیگر از گلایه‌های دانشجویان نخبه است. حیدری‌زاد می‌گوید: متأسفانه دسترسی ما به منابع خارجی اندک است. بسیاری از فیلم‌های آموزشی در یوتیوب است، اما این سایت برای ایران فیلتر است و همین موضوع، دسترسی آموزشی ما را کاهش داده.
می‌گویند اگر از پیدایش زمین تا الان بنشینند، نمی‌توانند همه فیلم‌های یوتیوب را ببینند. وقتی این همه فیلم و اطلاعات و منبع خوب به‌آسانی و با هزینه کم موجود است، چرا ما نتوانیم از آن استفاده کنیم؟ به نظر من می‌توان با فیلترینگ موضوعی، به‌جای فیلترینگ کل سایت، تنها فیلم‌هایی را که مشکل دارد، فیلتر کرد.
حرف آخر
حیدری‌زاد در پایان به نمایندگی از هم‌تیمی‌هایش می‌گوید: از دکتر گوهری‌منش، استاد راهنمای تیم که دانششان را در‌اختیار ما گذاشتند، تشکر می‌کنیم. همچنین لازم است از پدر آقای غنایی که از استادان رباتیک مشهد هستند، برای کمک‌های فراوانشان در بخش نرم‌افزار اندروید و کنترل دست تشکر ویژه کنیم.
* این گزارش پنج شنبه، ۲۵ آذر ۹۵ در شماره ۱۷۱ شهرآرامحله منطقه ۱۲ چاپ شده است
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
محله امامیه؛ پربوستان‌ترین محله قاسم‌آباد 
مسجد امام‌حسن مجتبی (ع)؛ اتاقکی که پایگاه انقلاب شد 